AI Workshop voor diverse gemeenten

"Ik vroeg me vooraf af of een workshop over AI niet te technisch of te abstract zou zijn…"

Als beleidsmedewerker bij een gemeente krijg je steeds vaker vragen over kunstmatige intelligentie. Hoe werkt het? Wat mag wel en niet volgens de wet? En vooral: wat kun je er als gemeente nu echt mee? Toch bleef het onderwerp vaak vaag en vooral gericht op de technische kant. Daarom besloot ik deel te nemen aan deze workshop.

Wat ik aantrof, was allesbehalve technisch geneuzel. De workshop was juist een inspirerende en interactieve dag, waarin het gebruik van AI in de publieke sector concreet werd gemaakt. De inhoud was breed – van wetgeving tot praktische toepassingen – maar ook verdiepend genoeg om echt inzicht te krijgen. Wat het extra waardevol maakte, was de uitwisseling met collega’s van andere gemeenten. Die gesprekken zetten me aan het denken én in actie.

Het mooiste? Binnenkort ga ik samen met een andere deelnemer onderzoeken hoe we AI binnen onze organisaties verder kunnen toepassen. Deze workshop was dus niet alleen leerzaam, maar ook verbindend en activerend.

"Deze dag gaf mij niet alleen kennis over AI, maar ook concrete handvatten én nieuwe samenwerkingen. Een aanrader voor iedereen die AI binnen de overheid serieus wil verkennen."

“Generalistisch breed en met voldoende verdieping”

“Veel geleerd over de wetgeving”

“Maakt mij een betere gesprekspartner”

“Concrete ideeën waarmee ik aan de slag kan”

"We vroegen ons af of datagedreven beheer met AI écht iets voor ons was…"

Voor de start van deze pilot stond de gemeente Zoeterwoude voor een herkenbare uitdaging: hoe kunnen we onze openbare ruimte slimmer, veiliger en duurzamer beheren, zonder telkens fysiek op locatie te moeten zijn? De traditionele methoden kostten veel tijd en gaven een wisselend beeld van de actuele staat van bermen, wegen en groen. Dat moest efficiënter én nauwkeuriger kunnen.

De samenwerking met Digitaal Belang Samenleving bracht de oplossing: een pilot waarbij met behulp van een scanauto en kunstmatige intelligentie beelden en data van de openbare ruimte worden verzameld en geanalyseerd. Dankzij deze innovatieve aanpak is het mogelijk om vanuit kantoor de toestand van wegen en het benodigde onderhoud objectief en actueel te beoordelen – een enorme stap voorwaarts.

De eerste resultaten zijn veelbelovend. Zo wordt de data nu al gebruikt voor het beheer van mantelbuizen in het buitengebied. Hierdoor beschikt de gemeente over betrouwbare informatie voor garantie, onderhoud en planning. En dat alles met volledige naleving van de Europese privacywetgeving.

"Wij raden andere gemeenten absoluut aan om op een vergelijkbare manier datagedreven te gaan werken. Het is efficiënt, duurzaam én toekomstbestendig."

"We wisten dat het traject uitdagend en tijdkritisch zou zijn – de vraag was: krijgen we het op tijd én goed geregeld?"

Onze organisatie stond voor een complexe ICT-transitie. Van de werkplek-omgeving, infrastructuur en hardware tot telefonie en audiovisuele middelen – werkelijk alle onderdelen moesten opnieuw worden ingericht. Daarbovenop kwam de ontvlechting van onze vorige leverancier, wat extra druk en complexiteit gaf. Alles moest BIO-compliant worden ingericht, met oog voor veiligheid, continuïteit én toekomstbestendigheid.

Met de inzet van een ervaren projectleider en adviseur met kennis van zowel de techniek als veranderkundige processen, kregen we niet alleen grip op het project, maar ook vertrouwen in een succesvolle afronding. De projectopzet werd strak neergezet volgens de Prince2-methodiek en wist op natuurlijke wijze de brug te slaan tussen businessbehoeften en IT-randvoorwaarden. Zowel aanbesteding, advisering als projectleiding werden voortvarend opgepakt.

Wat ons vooral opviel was de manier waarop er overzicht en structuur werd aangebracht in een veelheid aan domeinen: Microsoft 365 Teams volgens VNG-standaarden, het opstellen van een helder pakket van eisen voor laptops en mobiele telefoons, én het inrichten van wifi- en netwerkstructuren. Alles liep in de pas met de gestelde deadlines – en de eindgebruikers waren vanaf het begin goed meegenomen in het veranderproces.

"Als u op zoek bent naar iemand die techniek, governance en organisatieverandering weet te verbinden onder hoge tijdsdruk, dan is dit de adviseur die u nodig heeft."

"We wisten: als we dit verkeerd aanpakken, zitten we jarenlang vast aan verkeerde hardware en te dure contracten…"

Toen we begonnen met de aanbesteding van circa 650 laptops, bijbehorende software, accessoires en randapparatuur, stond er veel op het spel. Niet alleen ging het om een forse investering, maar ook om continuïteit van de werkplekken voor al onze medewerkers en vrijwilligers. De uitdaging werd groter door de krappe planning, de noodzaak tot goede support- en servicedeskafspraken én de aansluiting op onze bestaande IT-infrastructuur.

Gelukkig hadden we een ervaren adviseur/projectleider aan onze zijde die niet alleen de technische eisen scherp wist te formuleren, maar ook de vertaalslag kon maken naar wat onze organisatie daadwerkelijk nodig had. Er werd een doordacht pakket van eisen opgesteld, met focus op gebruikersgemak, schaalbaarheid en duurzaamheid. Daarnaast werd de benchmark van onze mobiele telefonie grondig aangepakt. Door analyse van ons actuele dataverbruik konden we op dat vlak een veel betere deal sluiten.

De impact van deze aanpak is concreet zichtbaar: snellere werkplekken, een heldere serviceorganisatie en significante kostenbesparing op telefonie. Maar misschien nog belangrijker: de hele aanbesteding verliep transparant, gestructureerd en met oog voor alle stakeholders.

"We hadden nooit zo'n scherp resultaat behaald zonder deze begeleiding. Een absolute meerwaarde voor iedere organisatie die professioneel wil inkopen met impact."

"We vroegen ons af of het mogelijk zou zijn om écht álle inwoners, inclusief het buitengebied, toegang te geven tot glasvezel."

De digitale kloof was een groeiend probleem in onze gemeente De Ronde Venen. Terwijl stedelijke gebieden steeds beter verbonden raakten, liepen bewoners in het buitengebied structureel achter in digitale bereikbaarheid. Dat belemmert niet alleen economische ontwikkeling, maar raakt ook fundamentele zaken als toegang tot zorg, onderwijs en sociale verbondenheid. De uitdaging: hoe realiseren we snel én inclusief een toekomstbestendig glasvezelnetwerk voor álle inwoners?

Samen met Digitaal Belang Samenleving (DBS) hebben we de juiste strategie ontwikkeld. DBS adviseerde om juist te beginnen bij de meest complexe adressen – een omgekeerde aanpak die inclusiviteit vooropstelt. Die doordachte strategie, in combinatie met de samenwerking met Glaspoort en KPN, vormde de basis voor een solide overeenkomst.

Het resultaat? Op 27 mei hebben we de samenwerkingsovereenkomst ondertekend die de volledige gemeente – van stedelijke gebieden tot de moeilijk bereikbare buitengebieden – stap voor stap verbindt met snel, stabiel internet. Wat dit project uniek maakt, is dat we zowel gebieden met meerdere netwerken als ‘witte vlekken’ in één overeenkomst hebben opgenomen, waarmee we volledige dekking een flinke stap dichterbij brengen.

"DBS heeft ons echt geholpen om digitale inclusie niet alleen als ambitie, maar als concreet project te realiseren. Deze samenwerking maakt het verschil voor al onze inwoners."

"We vroegen ons af: hoe zorgen we ervoor dat ook onze buitengebieden digitaal volledig meedoen?"

Voor de gemeente Vijfheerenlanden werd het steeds duidelijker dat digitale bereikbaarheid niet langer een luxe is, maar een basisvoorwaarde voor volwaardig meedoen in de maatschappij. De verstedelijkte gebieden liepen al behoorlijk voorop, maar juist het buitengebied bleef achter. Dat zorgde voor frustratie bij bewoners en ondernemers én beperkte de mogelijkheden voor digitale dienstverlening, onderwijs, zorg op afstand en economische groei.

Samen met de adviseur van Digitaal Belang Samenleving (DBS) hebben we als gemeente een strategische stap gezet: het verglazen van de hele gemeente, met nadruk op de buitengebieden. DBS bracht een duidelijke visie, kennis van de markt en ervaring met complexe aanlegtrajecten mee. Dankzij hun begeleiding konden we de juiste partners benaderen en het project op een solide manier opstarten.

Wat deze samenwerking uniek maakt, is dat we niet alleen denken aan de technische uitvoering, maar juist aan de impact op inwoners en ondernemers. Door deze digitale ontsluiting wordt Vijfheerenlanden nog toekomstbestendiger en ontstaat er een gelijk speelveld – voor álle kernen en buurtschappen.

"De samenwerking met DBS geeft ons het vertrouwen én het draagvlak om als gemeente deze grote digitale stap te zetten. We kijken met vertrouwen naar een verbonden toekomst."

"De vraag was: hoe meet je of een overheid écht tot de wereldtop behoort?"

Als onderdeel van het terugkerende Abu Dhabi & Dubai Government Excellence Program werd een internationale groep van circa 60 experts samengesteld om verschillende overheidsorganisaties in de Verenigde Arabische Emiraten te toetsen aan wereldwijde best practices. Het doel? Niet alleen meten waar men staat, maar ook adviseren hoe men zich kan ontwikkelen tot de beste publieke dienstverlener ter wereld – met een bijzondere focus op veiligheid, innovatie en toekomstbestendigheid.

Marco Heida was als subject-matter expert en auditeur een van de geselecteerde professionals. Zijn rol: het kritisch doorlichten van uiteenlopende overheidsdomeinen, waaronder politie, contact centers, energiediensten en mobiliteitsdepartementen. De audits waren diepgaand en gebaseerd op globale benchmarks in governance, innovatie en technologische toepassing – van AI en Blockchain tot Internet of Things. Daarbij lag de nadruk op transformatie: hoe kan een overheid excelleren in een toekomst waarin olie geen economische motor meer is?

Marco wist niet alleen scherp te analyseren, maar ook te inspireren. Zijn adviezen hielpen organisaties concreet op weg richting hogere efficiëntie, transparantie en citizen experience. Zijn expertise in technologie en organisatieontwikkeling bleek essentieel om tastbare verbeterpunten aan te dragen waarmee instanties zichzelf konden herpositioneren.

"Marco combineert internationale scherpte met een diep begrip van publieke waarden en technologie. Zijn bijdrage heeft ons geholpen te evolueren naar een overheid die wereldwijd als voorbeeld kan dienen."

"We begonnen met de vraag: hoe goed is de internetverbinding in onze gemeente eigenlijk?"

Zes jaar geleden startte gemeente Teylingen in de Bollenstreek met een onderzoek naar de kwaliteit van de internetvoorziening. Aanleiding was een groeiende zorg over achterblijvende connectiviteit in delen van de gemeente, vooral in het buitengebied. De behoefte aan betrouwbaar internet nam in rap tempo toe – voor werk, onderwijs, zorg én sociale contacten – maar lang niet alle inwoners konden daar even goed van profiteren.

Wat begon als een lokaal initiatief, groeide dankzij de betrokkenheid van Digitaal Belang Samenleving (DBS) en een goede samenwerking tussen de Bollenstreek-gemeenten uit tot een breed gedragen regionaal project. Door bestuurlijke afstemming, technische analyse en gezamenlijke keuzes zijn inmiddels meer dan 4000 adressen in het buitengebied aangesloten op glasvezel. De sleutel? Échte samenwerking en gedeeld eigenaarschap.

Het resultaat mag er zijn: vandaag de dag beschikt vrijwel 100% van de bewoners in de Bollenstreek over kwalitatief hoogstaande connectiviteit. Wat ooit begon als een digitale achterstand is omgezet in een voorbeeld van digitale inclusie. Waar elders nog wordt gesproken over wensbeelden, is in de Bollenstreek digitale inclusie een gerealiseerd feit.

"Onze samenwerking met DBS en tussen de gemeenten onderling heeft laten zien: als je het samen doet, kun je álles realiseren – zelfs in het buitengebied."

"We vroegen ons af: hoe krijgen we álle adressen in het buitengebied écht aangesloten op glasvezel?"

Voor veel gemeenten is het aansluiten van het buitengebied op glasvezel een kostbare en complexe opgave. Zo ook in Zoeterwoude. Lange afstanden, hoge investeringen en weinig aanbieders maakten het jarenlang lastig om deze gebieden digitaal volwaardig mee te laten doen. Toch werd het belang van snel en stabiel internet steeds groter – voor inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties.

De oplossing kwam tot stand dankzij een unieke samenwerking: de gemeente neemt de aanleg van het mantelbuizennetwerk voor haar rekening, terwijl een externe operator zorgt voor het daadwerkelijk aanleggen van het glasvezelnetwerk tot in de woningen. Deze constructie maakt het mogelijk om binnen een relatief kort tijdsbestek álle adressen in het buitengebied van Zoeterwoude aan te sluiten op supersnel internet.

De werkzaamheden starten in de tweede helft van 2024 en volgens planning is begin 2025 iedereen aangesloten. Dit betekent dat alle inwoners – ongeacht waar ze wonen – straks beschikken over een toekomstbestendige digitale infrastructuur.

"Dankzij deze slimme samenwerking maken we glasvezel voor het buitengebied haalbaar én betaalbaar. Zo zorgen we dat niemand digitaal achterblijft."